Potosi onder de grond

Zilvermijnen zorgden er ooit voor dat Potosi als stad groter was en meer betekende dan Parijs of Rome. In het begin van de zeventiende eeuw waren er zowaar 250 'huisjes van plezier' in Potosi. Maar sinds Chili de doorgang naar zee afpakte van Bolivië en de rijkdom aan mineralen in de mijnen rond Potosi stelselmatig afnam, gaat het met Potosi van kwaad naar erger. Er werken nog steeds 15.000 mensen tegen beter weten in in de mijnen, onder wat ik zou noemen ronduit gevaarlijke omstandigheden. Onze gids die ons begeleidde op die noodlottige dag dat ik besliste de mijn te gaan verkennen, vatte het mooi samen: 'ik begrijp niet dat toeristen 8 euro willen betalen om zich te woelen in al dat stof en die giftige producten in de mijn.'

Je krijgt een outfit die je tegen het stof moet beschermen en een zaklamp om niet tegen de lage plafonds aan te hoeven botsen in het donker. Je krijgt een beetje uitleg over cocablaadjes en hoe belangrijk het kauwen daarvan is voor de mijnwerkers. Je krijgt een staaf dynamiet in je handen die ongevaarlijk blijkt zolang je de bijgeleverde ontsteker niet in het TNT stopt. En je krijgt het advies een zakdoek voor je neus en mond te houden tegen het stof.

"Heren, we gaan vandaag een echte mijn bezoeken. Dit is geen comfortabel gangetje waarlangs toeristen kunnen kijken hoe erg het er vroeger aan toe ging. Nee, dit is een mijn in werking. Verleen dus altijd voorrang als een mijnwerker met zijn karretje geladen met 2 ton aarde door de gang holt." Slik.

We zijn met een groepje van acht. We beginnen op niveau min 1. Het plan is tot op niveau min 3 te gaan. Maar gaan wordt bukken en bukken wordt kruipen. Ademen wordt hijgen en hijgen wordt piepen. Na tien minuten haken de eerste 2 deelnemers af. Een begeleider brengt hen terug naar de gewone wereld waar zuurstof niet iets is om je zorgen over te maken. Nog eens een kwartier later, net voor we naar niveau min drie kruipen, haken de volgende 3 toeristen af. We zijn nu nog met drie. Ik voel me heel erg zwak en probeer niet te denken aan wat er zou kunnen gebeuren als het primitieve ventilatiesysteem het zou begeven. Ik merk dat ik tot rust kom en dus beter kan ademen als ik aan de open zee denk. Met een frisse zeebries in mijn hoofd kruipen we verder door een gat niet meer dat 70 cm hoog de diepte in. Soms is er een lek in de buizen waardoor pressielucht loopt voor de hydraulische hamers: ik hou mijn mond dicht bij het lek en zuig de zuurstof naar binnen. Op niveau min drie pauzeren we even en kijken naar een groepje mijnwerkers die de aarde in zakken van 200 kg scheppen. Alle mijnwerkers hebben 1 dikke wang: daarachter kauwen ze op een verzameling cocabladeren en speeksel die hen op de been moet houden. Mijnwerkers blijven 10 uur beneden: er is geen tijd om terug naar boven te gaan, want dan zijn ze minstens een uur onderweg. Ze pauzeren in het donker, onder de grond, en kauwen cocabladeren en drinken coca cola. Het gekke eraan is dat ze van dit werk houden. Er heerst een soort van boyscouts sfeertje: wij hier onder de grond, de wereld boven ons is vijandig gebied. Het is ook een strikt mannelijke aangelegenheid, dit werk, en de vrienden zitten de hele dag vettige moppen te verzinnen om de drive er in te houden.

Na twee uur in de mijn verschijnt er licht aan de tunnel. Ik heb het overleefd! Het is een leuk verhaal om tegen je kleinkinderen te vertellen, maar die heb ik niet en ik raad het eigenlijk niemand aan. Veel te gevaarlijk. De tour agencies waar je dit soort mijnbezoeken boekt liegen als ze zeggen dat je in goede handen bent. BANG! Als afsluiter worden enkele echte dynamietstaven bovengronds tot ontploffing gebracht. Eén zo'n staaf is voldoende om een lijnbus op te blazen. Je kan ze in Potosi zonder probleem kopen voor minder dan 2 euro het stuk, ontsteking inbegrepen.