Het voordeel van een maand Cambodia is dat je helemaal vergeet dat het in een ander deel van de wereld ondertussen Pasen-met-sneeuw is geweest. Dit land kent geen Pasen, en al zeker geen sneeuw. Eigenlijk zijn Ingrid en ik nooit verder van de Westerse wereld geweest als nu, al komt India dicht in de buurt. De cultuur, het klimaat, het verkeer en de voeding zijn 180 graden anders. Dit land en haar bevolking is murw geslagen door de Rode Khmer. Deze generatie (en ook nog de volgende vrees ik) staat getraumatiseerd toe te kijken naar een ontwikkelingsland pur sang en weet niet van aanpakken.
Toch vond ik na lang zoeken twee aanknopingspunten met het Westen: gsm's en dollars. Iedereen heeft een gsm, en met dollars kan je alles kopen. Hier, net zoals elders in de wereld, stijgen de prijzen van voedsel en vastgoed elke dag (correctie: de premier heeft net de prijs van de rijst geblokkeerd. Over twee maand zijn er verkiezingen, vandaar). Money rules the world. Period.
Misschien een derde aanknopingspunt. De Lexus. Die luxejeep zie je hier opvallend veel. De praal en pracht van die auto steekt schril af tegen de armoede langs de straat. Aan een spoorweg staan houten barakjes op het spoor. Hier wonen families in erbarmelijke omstandigheden. Ze hebben een gsm, maar geen bed. Als de trein komt, verschuiven ze de huisjes. Even later: een Lexus rijdt over de spoorweg. Deze familie heeft nooit geld van de man in de Lexus gekregen. Nochtans wordt de man in de Lexus betaald door een NGO, een niet gouvernementele organisatie.
Cambodia wordt ook wel NGO country genoemd. Dat is niet gelogen: nergens op de wereld vind je zo veel NGO's als hier. Niemand weet precies hoe dat komt. Hebben de United Nations gereageerd uit schuldgevoel, omdat ze veel te laat de vuile was van Pol Pot zagen hangen? Of versassen ze al die miljoenen dollars uit schrik dat Cambodja anders gaat aankloppen bij buur en volgende economische grootmacht China?
Feit is dat veel van die Lexussen gefinancierd worden met geld uit Westerse landen. Dat geld is uiteraard slecht besteed: een kapitalistische vorm van corruptie. "Zaakvoerder in goede werken", ze kunnen er hier een naamkaartje met gouden randjes aan naaien. Honderd duizenden dollars verdwijnen handig in prive handen via gemanipuleerde rapporten die jaar na jaar aansturen op nieuw en vers geld. Dit soort praktijken wordt af en toe aangeklaagd door journalisten die hun nek durven uit steken. Vorige week nog las ik een vernietigend artikel in een Amerikaanse krant. De hoofdredacteur van Equity tv toonde het me. Het is wraakroepend dat deze wantoestanden bestaan, want in het verre Europa zijn er potverdorie wel hardwerkende mensen die in vertrouwen geld geven aan al die zogenaamde 'werken voor het goede doel'.
Ik begin te denken dat je dan maar beter kleinschalige NGO's kan steunen, zoals Tarpurisunchis in Abancay (zie ons vrijwilligerswerk in Peru). Dat geld wordt heel wat beter besteed.
Of waarom niet gewoon zaken doen in ontwikkelingslanden, ongegeneerd geld verdienen zonder die dekmantel van NGO. Een echt bedrijf runnen: dat is wat Jos hier doet. Of mijn nonkel in India. Zij zetten mensen aan het werk en laten de economie draaien. Chapeau voor dit soort initiatieven. Ik zou het allemaal niet aankunnen. Wie hier in Cambodja zaken komt doen, moet leren omgaan met diepgewortelde corruptie. In de administratie is het personeel per definitie drie keer ingeschreven. Een keer onder de echte naam, en twee keer onder een fictieve naam. Het loon (3 x 50 USD) komt uiteindelijk allemaal op de rekening van die ene werknemer terecht. Dit gefoetel maakt dat officiele cijfers totaal niet meer stroken met de werkelijkheid. Nog een voorbeeld: zodra je hier meer dan 1 uur per maand officieel werk hebt, verdwijn je van de werkloosheids statistieken...
Corruptie. Mijn maag draait al om als ik politie-agenten bromfietsers zie tegenhouden die geen helm dragen. De helm is verplicht, maar niemand trekt zich daar iets van aan. Ook die agent niet die je aan de kant zet. Maar hij wil gewoon zijn 1 dollarbiljet ontvangen om aan zijn salaris van 90 USD per maand toe te voegen. Daarna mag je weer gewoon door rijden. Een onzekere toekomst tegemoet...
Maar ik wil geen oordeel vellen over dit land. Een maand is te kort, mijn indrukken te fragmentarisch. Weet dat Cambodja veel te bieden heeft. Prachtig en lekker waren de stranden van Sihanoukville, de Fish Amok, de mango's en de tempels van Angkor. En Jos en Phanith uiteraard. Bedankt allebei, jullie hebben ons fantastisch goed opgevangen!
